Inspiratieblog: Werken met Sommenstad + gratis download

Lisanne van den Belt is leerkracht in groep 3 op een Kindcentrum in Zwolle, coƶrdinator overgang groep 2/3 en ze is auteur bij de Junioruniversiteit. In deze blog vertelt zij hoe je op speelse wijze in de klas aan de slag kunt gaan met het automatiseren van de sommen, en daarnaast de executieve functies kunt trainen door middel van spel.

In mijn eerste jaar groep 3, volgde ik als houvast volledig de rekenmethode. De kinderen zouden zo niks missen en ik wist precies waar ik aan werkte. Maar als snel bleek dat de methode helemaal niet goed aansloot bij de ontwikkeling van jonge kinderen. Het begon te kriebelen en ik wilde het anders gaan doen. Wat me opviel is dat de methode te weinig aandacht besteed aan het automatiseren van de erbij- en erafsommen. De basis voor het automatiseren wordt al in de onderbouw gelegd. Hoe kun je dat als leerkracht het beste aanpakken? Daar werd Sommenstad in mijn hoofd geboren!

Wat houdt automatiseren in groep 3,4 en 5 in?

Hiermee wordt bedoeld dat een kind vlot en goed antwoord kan geven op een som. Ze snappen dat er meerdere type sommen bestaan, waardoor ze uit het hoofd kunnen antwoorden. Door veelvuldig te oefenen, blijven de sommen uiteindelijk beter hangen en kunnen de kinderen ze snel ophalen uit het geheugen. Als je goed kunt automatiseren, kun je uiteindelijk moeilijkere sommen maken.

Dit pakket is ontwikkeld omdat het automatiseren van sommen een tijdsintensieve onderneming is. Kinderen onthouden sommen wanneer ze deze vaak oefenen. Het stampen van de welbekende rijtjes met sommen zullen geheid resultaat boeken, maar dit zorgt niet voor de betrokkenheid die je graag ziet. Door de sommen aan te bieden in de vorm van actiebladen en spellen is de intrinsieke motivatie hoger en leren de kinderen optimaal. Tijdens het werken worden ze aangezet tot handelen. In bijna alle spellen noteren ze de som, waardoor de koppeling tussen het handelend werken en het platte vlak aanwezig is. Ik ben van mening dat wat je schrijft, dat blijft!

Executieve functies

Executieve functies zijn al die regelfuncties van de hersenen die essentieel zijn voor het realiseren van doelgericht en aangepast gedrag. Samen met intelligentie, zijn de executieve vaardigheden de belangrijkste voorspellers voor succes op school. Door het stimuleren van de executieve functies, kunnen kinderen zich beter redden en werken wij als leerkrachten aan gelukkigere kinderen in de klas! Tijdens het werken met de activiteiten uit dit pakket doen de kinderen niet alleen kennis op, ze ontwikkelen hun executieve functies volop. De meeste zijn gebaseerd op samenwerken; er wordt gestreefd naar een gezamenlijk doel of overwinning. Dit versterkt het groepsproces, ze leren inzicht in elkaar te krijgen, om te gaan met emotieregulatie en op hun beurt te wachten.

Sommenstad in de praktijk

Bijvoorbeeld bij het sleutelspel: speler 1 rolt met de dobbelstenen en telt de uitkomst bij elkaar op. Vervolgens maakt hij een sprong van 2 en noteert de volledige som op het notitieblad. De speler zoekt het antwoord op het spelbord en legt daar een fiche op. Speler 2 is aan de beurt, hij herhaalt deze stappen. Als er al een fiche van de andere speler op de uitkomst van de som ligt, haalt hij het fiche van de tegenspeler weg. Hij legt een fiche in zijn eigen kleur op dit vakje. Legt hij voor de tweede keer een fiche op hetzelfde vakje, gaat dit vakje op slot. Hij legt een sleutel in zijn eigen kleur bovenop deze fiches. Wanneer een speler een fiche van de andere speler van het bord af mag halen, kan dat erg vervelend zijn. Het kind leert zich aanpassen aan de nieuwe situatie en kan omgaan met die verandering. Daarbij komt dat hij de bijhorende emotie kan reguleren om het spel af te maken of zijn gedrag aan te passen.

Bij het spel met het doolhof moeten de kinderen zorgen dat ze, door zoveel mogelijk sommen te maken, een aansluitende weg kleuren. Hierbij is respons inhibitie erg belangrijk; een stapje terug doen om je eigen handelen en de situatie te overzien. Als een kind zomaar wat vakken kleurt, komt er pas na langere tijd een aansluitende weg. Denkt het kind eerst na voordat hij een vak kleurt, kan hij het spel sneller uitspelen. Probeer dit spel nu gratis uit!

Tijdens het spel waarbij de kinderen een toren gaan bouwen, maken de kinderen binnen een bepaalde tijd zoveel mogelijk sommen. Hiermee kunnen ze blokken verdienen. Organisatie en planning speelt hierbij een grote rol. Gaan kinderen zomaar wat blokken stapelen, dan valt de toren al snel om. Als ze overleggen, even nadenken en vervolgens een plan maken om het doel te bereiken, wat in dit geval het bouwen van een hoge toren is, kunnen ze de taak voltooien.

Je werkt dus niet alleen aan het automatiseren, maar er zitten in ieder spel meerdere executieve functies verwerkt. Een win-winsituatie!

Hoe zet je Sommenstad in? De activiteiten zijn een waardevolle aanvulling in circuits of als verwerking na de rekenles. Een deel van de spellen is individueel te spelen, waardoor ze goed in te zetten zijn tijdens extra ondersteuning. Zelf kijk ik aan welke doelen ik in een bepaalde periode werk en pas mijn aanbod daarop aan. Dit houdt bijvoorbeeld in dat ik een methodeles oversla en een circuit met de spellen uit Sommenstad uitwerk. Als we in een methodeles bezig zijn met het automatiseren van de sommen, dan zet ik de spellen in als verwerking, in plaats van het werken in het werkboek. Hierin kun je goed variƫren.

Groeifases

Alle activiteiten zijn in te zetten op verschillende niveaus. De kinderen kunnen oefenen met het automatiseren van sommen tot tien, tot twintig of tot vijftig. Dit maakt het pakket geschikt voor groep 3,4 en 5. Sterke rekenaars in groep 3, kunnen hierdoor makkelijk worden uitgedaagd. De kinderen die het nog mogen leren, kunnen een stapje terug in groeifase. Zo kunnen ze toch nog met de groep meedoen.

Nieuwsgierig naar de spellen uit Sommenstad?

Word net zo enthousiast als de kinderen die er al mee werken. Ze willen niet meer stoppen! Hieronder staat een download zodat je een van de spellen uit kunt proberen in je klas.

Downloads

De downloads bij dit blogbericht zijn:

Gratis lesvoorbeeld – Sommenstad