Reina Loonstra is leerkracht van groep 6/7 op CBS de Eker in Anjum. Ze heeft een grote liefde voor het kinderboek. In haar vrije tijd leest ze dan ook graag jeugdliteratuur. Die liefde voor lezen deelt ze graag met de kinderen in haar klas. Reina merkte aan het begin van het schooljaar dat zij in haar klas niet zo enthousiast waren wanneer er lezen op het programma stond. Kinderen stonden regelmatig bij de boekenkast of bladerden maar een beetje in hun boek, zonder ook maar één letter te lezen. Reina besloot er alles aan te doen om hen het plezier in lezen terug te laten vinden. Nu, een halfjaar later, ziet ze een hele andere leescultuur in haar klas. Ben je nieuwsgierig hoe zij dat heeft aangepakt? Ze vertelt het in deze blog.
Onvoldoende geletterd
We horen het de laatste tijd steeds vaker op het nieuws. De leesvaardigheid van kinderen daalt. Een op de drie kinderen komt onvoldoende geletterd van school. Wanneer je onvoldoende geletterd bent, is het lastig om volledig mee te kunnen doen in de samenleving. Je hebt namelijk een bepaalde basiskennis nodig op het gebied van taal om mee te kunnen doen op de arbeidsmarkt. Ook loop je een groter risico om laaggeletterd te worden wanneer je onvoldoende geletterd van school komt. Dat de leesvaardigheid van kinderen daalt is reden tot zorg. Aidan Chambers is een Britse auteur met een grote deskundigheid op het gebied van lezen en leesbevordering. Al zijn ideeën berusten op zijn jarenlange ervaring in het onderwijs. Wanneer je leest, volg je een aantal handelingen. Deze volgen elkaar cyclisch op en herhalen zich. Aidan Chambers noemt dit de ‘Leescirkel’.
De selectie
Lezen begint met het selecteren van een boek. Bij het kiezen van een boek spelen allerlei factoren een rol, maar een van de belangrijkste factoren is het aanbod. Om te kunnen lezen, heb je boeken nodig en in dat aanbod is het belangrijk dat er boeken zijn die passen bij jouw interesse. Daarnaast is het belangrijk dat het aanbod voor het grijpen ligt. Een verzorgde schoolbibliotheek kan daarbij helpen. Over het inrichten van de schoolbibliotheek hebben wij eerder dit schooljaar een inspiratieblog geschreven. Je leest er hier alles over. Het selecteren van een boek dat bij je past gaat steeds makkelijker als je het regelmatig doet. Het helpt om bij het kiezen advies te krijgen van een ervaren lezer. Ik geef je een aantal tips om als leerkracht de kinderen te ondersteunen:
- Introduceer elke week een nieuw ‘boek van de week’. Geef dit boek een prominente plaats in de klas. Vertel waar het boek over gaat of laat een kind dat het boek heeft gelezen dit doen.
- Lees de eerste drie hoofdstukken voor uit een boek en vraag na het voorlezen wie van de kinderen verder wil lezen in het boek.
- Laat kinderen in een binnen-buitenkring vertellen over het boek dat ze aan het lezen zijn. Geef hen een papier mee om eventuele interessante titels op te schrijven. Zo maken zij een eigen lijstje met boekentips en hebben ze altijd iets om naar terug te grijpen wanneer het selecteren van een nieuw boek moeizaam gaat.
- Doe mee aan een leeschallenge zoals de Vier op een rij die je gratis kunt downloaden onderaan deze blog. Laat de kinderen in de klas zo diverse genres ontdekken. De bedoeling is dat de kinderen vier op een rij gaan lezen.
Wanneer een boek onderdeel is van een serie, lezen de kinderen één boek van de serie. Een ander voorbeeld van zo’n leeschallenge is de Boekenbingo.
De leestijd
Wanneer een kind een boek heeft gekozen, volgt de daadwerkelijke tijd om te lezen. Wanneer dit nieuw is voor de kinderen, zal het in het begin een beetje wennen zijn. Leren lezen is niet iets wat je alleen maar in groep 3 leert. Ook daarna leer je hoe je leest. Het is belangrijk dat er tijdens deze leestijd zo weinig mogelijk afleidingen zijn. Zorg voor een rustige omgeving, met weinig tot geen geluid. Zo kunnen kinderen helemaal verdwalen in hun boek. Bij ons op school staat er iedere dag 30 minuten stillezen en 30 minuten voorlezen op het programma. Dit was in het begin echt wel even wennen voor de kinderen, zeker in de bovenbouw. Maar nu zien we zowel tijdens het stillezen als tijdens het voorlezen dat er rust is in de klas en dat de kinderen helemaal op gaan in hun boek. Een aantal tips om de leestijd zo efficiënt mogelijk te benutten zijn:
- Laat kinderen niet van hun plaats komen tijdens de leestijd. Zorg dat ze een reserveboek op tafel hebben liggen, zodat ze tussendoor niet naar de boekenkast hoeven te lopen.
- Geef (stil)lezen een vaste plaats op het rooster.
- Lees als leerkracht ook tijdens het lezen. Zien lezen, doet lezen.
- Kies een voorleesboek dat net boven het niveau van de kinderen ligt en lees iedere dag voor, ook in de bovenbouw.
Stijgende motivatie
Ik heb het afgelopen halfjaar gezien wat een paar kleine aanpassingen in de klas op kunnen leveren. Ik heb mijn klas zien veranderen van ‘ah, bah moeten we nu echt lezen?’ naar ‘ah juf, mogen we nog vijf minuten? Ik zit net in een heel spannend stukje!’ En dat gun ik ieder kind. Ik geloof heel sterk dat wanneer een kind lezen niet leuk vindt, dat hij/zij het juiste boek nog niet heeft gevonden. En als we dan samen dat juiste boek gevonden hebben en ik zie het kind genieten, dan kun je mij niet trotser maken.
Het helpt natuurlijk dat ik zelf veel jeugdliteratuur lees. Ik heb jarenlang boekentips en blogs geschreven voor Het Kinderboekenjournaal waar ik inmiddels projectleider van ben geworden. Ook doe ik al vanaf het begin mee aan de Boekenbingo. Maar dat is natuurlijk geen must om bij te blijven in de jeugdliteratuur. Er zijn voldoende manieren om als leerkracht op de hoogte te blijven van al het moois dat verschijnt ieder jaar. Door websites als Het Kinderboekenjournaal te bekijken of de Grote Vriendelijke Podcast te beluisteren, krijg je als leerkracht al een goed beeld van de boeken die verschijnen.
Er verschijnt binnenkort een vervolg op deze blog waarin ik de andere onderdelen van de leescirkel van Aidan Chambers uit zal leggen. Ik zal dan de nadruk leggen op het reageren op boeken en jouw rol als leerkracht. Ik hoop vooral dat ik met deze blog heb kunnen laten zien dat je met kleine stapjes het verschil kunt maken. Laten we met elkaar genieten van al die mooie boeken die het verdienen om gelezen te worden. Wil je meer boekinspiratie? Volg me dan via instagram: @reina_loonstra. #spreadthebooklove
Downloads
Vier op een rij – groep 5 en 6
Vier op een rij – groep 6 en 7
Vier op een rij – groep 7 en 8