Inspiratieblog: maak een routine van routines

Marleen van der Vliet werkt als coach voor startende leerkrachten op verschillende scholen in Rotterdam. In deze blog laat ze zien welk positief effect het inslijpen van routines kan hebben in je klas en hoe je dit het beste aan kunt pakken. Kinderen hebben behoefte aan veiligheid, niet alleen fysiek, maar ook emotioneel. Deze veiligheid is een voorwaarde om tot leren te kunnen komen en om je te kunnen concentreren. Voorspelbaarheid en duidelijkheid helpen om dit veilige gevoel te creëren. Daarnaast hebben routines een positief effect op de rust in je groep en de effectieve leertijd.

Over de meeste routines die je in jouw klas in zet denk je niet eens meer na. Ze zijn zo geautomatiseerd dat het allemaal vanzelf lijkt te gaan: Hoe mogen kinderen een vraag stellen? Hoe zorg je ervoor dat de kinderen stil worden? Wanneer mogen ze naar het toilet en op welke manier doen ze dit dan?

In het boek ‘Teach like a champion 2.0’ is één van de technieken gewijd aan efficiënte routines (techniek 48). Met deze techniek leer je de kinderen de eenvoudigste en snelste manier om terugkerende taken in de klas uit te voeren en oefen je deze met hen in zodat het een routine wordt. Bij techniek 49: Strategie investering: van procedure tot routine, geef je de kinderen uitleg over de procedures en oefen je deze net zo lang tot ze volledig zijn ingeslepen. Dit inoefenen gaat natuurlijk niet vanzelf. Het aanleren van gedrag kost tijd. Laat je niet ontmoedigen, als je consequent blijft en volhoudt verdien je deze inzet vanzelf terug.

Eén van de eerste dingen waar ik in een nieuwe klas mee aan de slag ga, is het inoefenen van een vaste rij. Een mooie manier om dit in te oefenen is door middel van een t- schema. In dit schema kun je aangeven aan welk doel je gaat werken, wat je hierbij ziet, en wat je hierbij hoort. Van te voren bedenk ik welke kinderen ik naast elkaar wil hebben en ik hang deze lijst zichtbaar bij de deuropening van de klas. Met de klas bespreek ik mijn verwachtingen en vervolgens gaan we oefenen. Welke route wil ik dat ze lopen? Hoe staan ze in de rij? Welke gedrag wil ik van ze zien? Welk geluid hoor ik? Later in deze blog zal ik het gebruik van een t-schema verder toelichten en deel ik een voorbeeld met je.

Een ander voorbeeld van een duidelijk ingeoefende routine is het inleveren van werk. Er zijn hier een door jou als leerkracht een heleboel keuzes in te maken: Wil ik schriften dicht of open? Mogen de kinderen op elk moment gaan lopen? Wat doen ze als hun werk af is? In mijn klas heb ik een vaste inleverplek, niet al te dicht bij mijn bureau. Met de kinderen spreek ik af dat er maar één tegelijk mag lopen, of met een grote groep maximaal twee. Op die manier blijft het rustig in de klas en lopen kinderen elkaar niet in de weg. Ook spreek ik af via welke route je door de klas kan lopen zodat je langs zo min mogelijk tafels hoeft te lopen. Wat de kinderen altijd super leuk vinden is om een routine uit te spelen. Ze leren dan het belang van de afspraak. Eerst laat ik een kind zijn werk inleveren. De klas ziet dat dit heel rustig gaat en dat iedereen verder kan werken. Vervolgens kijken we wat er gebeurt als er vijf kinderen tegelijk gaan lopen, of als íedereen tegelijk opstaat.

De laatste tip die ik je mee wil geven is het gebruiken van liedjes en versjes. De gewoonte om liedjes te zingen heb ik, denk ik, meegenomen van mijn jaren als kleuterjuf. Daar is het gebruik van liedjes om op te ruimen, voor het eten en drinken en voor de dagen van de week natuurlijk niet weg te denken. Maar heb je er al eens aan gedacht om ook in de hogere groepen liedjes in te zetten als routine? Zoek bijvoorbeeld op youtube ‘Het schrijflied – li la letters‘ eens op.

T-schema
Om een nieuwe routine aan te leren kun je gebruik maken van een t-schema. Dit schema ben ik gaan uitproberen nadat ik naar de podcast “Succescriteria om doelgericht gedrag uit te lokken” van Marleen Lapidaire heb geluisterd. In het schema maak je zo concreet mogelijk welk gedrag je ziet en wat je hoort. Door deze onderdelen zichtbaar te maken en deze succescriteria te omschrijven kun je er doelgericht mee aan de slag en de stappen in gaan oefenen. Onderaan deze blog vind je een gratis download van een t-schema. Hang het schema op een zichtbare plek en besteed er regelmatig aandacht aan. Tijdens het inoefenen van het doel kun je aanvullingen toevoegen om het schema actueel te houden. Is een doel voldoende ingeoefend, kun je door met een nieuw schema.

Als voorbeeld neem ik het aanleren van de vaardigheid om rustig te lopen in de rij. Samen met de kinderen bespreek ik vaardigheden die daarbij horen en vullen we het schema in. Om het t-schema te versterken kun je foto’s van deze handelingen toevoegen als visuele ondersteuning.

Ik hoop dat ik je heb kunnen inspireren om de kinderen in jouw groep te werken aan routines. Als je na het lezen van deze blog nog een vraag hebt, kun je deze altijd aan mij stellen. Je kunt mij vinden op Instagram als @ditdoetmarl1.

Downloads

De downloads bij dit blogbericht zijn:

T schema I (staand)

T schema II (liggend)