Inspiratieblog: Een week bij Stichting Rijdende School

Steeds onderweg, reizen van stad naar stad en van dorp naar dorp. Het is kenmerkend voor het leven van kermisexploitanten, circusmedewerkers en hun kinderen. Heb jij er weleens over nagedacht hoe het onderwijs voor deze kinderen wordt gerealiseerd? Nena Heesakkers is leerkracht bij Stichting Rijdende School en ambassadeur van Junioruniversiteit. In deze blog neemt ze je een week mee in het onderwijs aan kinderen van kermisexploitanten in een grote school.

De onderwijsorganisatie ‘Stichting Rijdende School’ bestaat al bijna 70 jaar, maar tot het najaar van 2022 had ik er nog nooit van gehoord. Ik moet eerlijk bekennen dat ik er zelf niet eerder over had nagedacht dat er voor deze reizende kinderen een vorm van onderwijs moet zijn. April 2023 ben ik begonnen als leerkracht basisonderwijs voor groep 1 tot en met 8 bij deze organisatie en nu na ruim één jaar is het nog steeds de meest bijzondere baan die ik me maar kan voorstellen! We zijn er voor de kinderen van het basisonderwijs. Dit betekent dat je op hetzelfde moment leerlingen van groep 1 tot en met 8 bij je in de school hebt. Deze week geef ik les aan vijf leerlingen: groep 2, 2, 3, 5 en 7. Zij spelen en werken in dezelfde ruimte.

Maandag – plaatsing van de school

Bij Stichting Rijdende School zijn er verschillende vormen van onderwijs mogelijk. Ik neem je mee in het onderwijs in een grote school, welke door één van onze chauffeurs op de locatie wordt geplaatst. Vandaag geef ik nog geen onderwijs, maar besteed ik mijn dag aan het uitpakken van de school, de ruimte inrichten en de week verder voorbereiden. Wanneer de school op de toegewezen plek is geplaatst en de chauffeur deze waterpas en veilig heeft neergezet en uitgeschoven, mag ik de school betreden. Mocht je nieuwsgierig zijn naar hoe de plaatsing van een grote school in zijn werk gaat, neem dan een kijkje op de socials van Stichting Rijdende School waar dit in beeld is gebracht.

Ik tref een lege school aan waarbij het meubilair op de uitschuif staat zodat het zo min mogelijk schuift wanneer de vrachtwagen rijdt. Ik zet de tafels en stoelen neer en creëer een fijne werkomgeving. Denk aan hoeken om te spelen voor de kleuters en werkplekken voor groep 3 t/m 8. In elke school mag je standaard basis materialen verwachten zoals een bibliotheek waarbij de kinderen de mogelijkheid krijgen om boeken te lenen. Ze kunnen deze in de ene school lenen en in een andere school weer inleveren door middel van ons registratiesysteem. Denk verder aan concreet materiaal om te rekenen, hakkaarten voor spelling, woordenboeken, muziekinstrumenten, materiaal voor bewegingsonderwijs en tal van materialen voor creatieve activiteiten. Voor de kleuters zijn er verschillende constructiematerialen aanwezig om bijvoorbeeld een bouwhoek in te richten, ontwikkelingsmaterialen voor geletterdheid en gecijferdheid en materialen om een spelhoek te maken zoals een huishoek, supermarkt of andere winkel.

Na het inrichten van de school bekijk ik de dagplanningen van de leerlingen van groep 3, 5 en 7 die ik deze kermis bij mij in de school krijg. De leerkracht van de vorige leslocatie heeft vanaf zijn of haar laatste lesdag door gepland zodat ik weet bij welke lessen ik verder kan gaan. Ook lees ik enkele van de laatste logboeken die over de leerling zijn geschreven en kijk ik of er specifieke leerdoelen worden benoemd om deze eventuele bijzonderheden mee te nemen in mijn onderwijs. Denk bijvoorbeeld aan moeilijkheden bij de tafelsommen of extra aandacht voor het handschrift. Dit is voor ons de overdracht.

Voor de kleuters werken we met het observatie- en registratiesysteem ‘MijnKleutergroep’. Per thema zijn er doelen geselecteerd en we beschrijven de activiteiten die we hebben gedaan in een door ons samengesteld overdrachtsformulier. Dit is vergelijkbaar met de logboeken voor groep 3 t/m 8. Het geeft de volgende leerkracht(en) informatie over het onderwijs van voorgaande weken.

Dinsdag – koffer uitpakken

De kinderen komen bij Stichting Rijdende School op de momenten dat zij op reis zijn. Wanneer zij niet op reis zijn, gaan zij naar hun reguliere basisschool. Wij noemen dit de winterschool. Om de overgang en ontwikkeling vanuit de winterschool zo vloeiend mogelijk te laten verlopen, sluiten wij aan bij de methodes die het kind gewend is. Ze krijgen de materialen mee vanuit de winterschool en nemen deze mee naar de Rijdende School. De meeste kinderen hebben hiervoor een reiskoffer. Op de eerste dag van een grote school pakken we de koffer uit en de benodigde materialen ruimen ze in op hun werkplek zodat we daarna aan de slag kunnen gaan met hun dagplanning.

De dagplanning voor de eerste lesdag is klaargezet door mijn collega zoals ik hierboven beschreef. De rest van de week plan ik door en na deze week zet ik de planning voor de eerst volgende lesdag van het kind klaar. Zij kunnen deze planning inzien via de laptop. Daarvoor is er een digitaal systeem ontwikkeld waar iedere leerling een inlog voor heeft. Zij zien daarin welke lessen er die dag van ze verwacht worden en of ze hier zelfstandig aan mogen werken of dat de leerkracht een instructie wil geven. Denk aan het afnemen van een dictee voor spelling of het samen inoefenen van een nieuw doel voor rekenen. Van de kinderen in de bovenbouw verwachten we dat ze hiermee werken om de zelfstandigheid en het plannen te bevorderen. De middenbouw begeleiden we hierin. De dagplanning geprint klaarleggen kan hier ook een vorm van zijn.
Vaak is het vanzelfsprekend dat de volgende les op het programma staat. Zo komen de basisvakken als rekenen, taal, spelling, lezen, schrijven dagelijks aan bod. Ook besteden we aandacht aan begrijpend lezen, Engels en thematisch werken.

Woensdag – samenstelling van de groep

Onze schooltijden van een grote school zijn te vergelijken met een regulier school: op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag gaan de kinderen naar school van 08.45-15.00 uur met tussendoor een kleine en een grote pauze. Op woensdagmiddag zijn de kinderen vanaf 12.15 uur vrij. Deze tijden gelden natuurlijk bij een volledige week onderwijs. In deze blog is er maandag geen onderwijs op deze locatie gegeven. Nog niet alle kinderen waren op dat moment aanwezig. Dit kan betekenen dat het kind nog les kreeg op een vorige leslocatie of via ons afstandsonderwijs, dat het gezin aan het overrijden was vanaf de voorgaande locatie of dat het kind een extra dag vrij is geweest. Het komt bij ons voor dat de kinderen niet altijd volledige weken onderwijs kunnen krijgen, bijvoorbeeld omdat er dagen tussen zitten waarop ze overrijden. Het is wettelijk vastgesteld hoeveel uren onderwijs de kinderen in hun basisschooltijd moeten krijgen. Wij lossen dit op door in de schoolvakanties door te gaan. Dit geldt voor de meivakantie, de zomer- en herfstvakantie.

Het onderwijs aan kleuters vraagt iets anders dan het onderwijs aan kinderen in groep 3 t/m 8. Vanaf groep 3 starten de kinderen om 08.45 uur in de school. Als leerkracht besteden we het eerste deel van de ochtend zoveel mogelijk aan instructies zoals de dictees voor spelling, uitleg van de rekenles, het afnemen van toetsen, enz. Na de kleine pauze komen de kinderen uit groep 1-2 in de school. Na een gezamenlijk (kring)moment werken de oudere kinderen meer zelfstandig zodat de leerkracht een activiteit kan doen met de kleuters. De rest van de schooldag verdeel ik mijn aandacht over de kinderen, maar is er natuurlijk ook ruimte om gezamenlijke momenten te creëren. Wist je dat de kinderen tijdens de pauzemomenten terug gaan naar hun wagen? De kleine pauze van 15 minuten geldt als onderwijstijd en dan mogen de kinderen in de school blijven. In de grote pauze van 45 minuten gaan zij naar huis. De gezinnen eten op dat moment vaak warm, omdat ze na schooltijd meestal op het kermisterrein zijn en een warme maaltijd bereiden lastiger is.

Donderdag – thematisch werken

Bij Stichting Rijdende School werken we thematisch. Elke vier weken staat er een thema centraal, die wij kernconcepten noemen. Voor groep 1-2 sluiten we hier met een passend kleuterthema bij aan. Deze week zijn we gestart met een nieuw kernconcept: ‘Communicatie’ met voor de kleuters het thema ‘Post en communicatie’. De leerdoelen zijn opgedeeld in vier weken. Dat betekent dat er elke week een ander leerdoel centraal staat, opgesplitst in unit 1 (groep 1-2-3), unit 2 (groep 4-5-6) en unit 3 (groep 7-8). Dit geeft de leerkrachten een richtlijn om het onderwijsaanbod voor de week te vullen. Wij hebben de mogelijkheid om diverse bronnen te raadplegen en we worden een week voor de start van een nieuw kernconcept geïnspireerd met een mail vanuit de ontwikkelgroep. Daarnaast worden we vrijgelaten om naar eigen inzicht het thema vorm te geven. Voor de start van een kernconcept vind ik het prettig om een woordweb te maken met de kinderen. Dit pas ik vaak bij elke leslocatie toe om de beginsituatie van de kinderen helder te krijgen en het geeft me inspiratie voor onderwerpen en activiteiten die ik in de week terug kan laten komen.

Vrijdag – laatste schooldag

Op de laatste schooldag ruimen we aan het eind van de dag de koffers van de kinderen weer in en zorg ik dat de school opgeruimd en ingepakt is zodat de chauffeur hem weer op kan komen halen. Dit betekent dat ik ook het een en ander schoonmaak. Denk aan de tafels poetsen en de vloer vegen en stofzuigen. Bij het inpakken zorg ik dat het meubilair zo staat dat de school ingeschoven kan worden en er bij het rijden zo min mogelijk gaat verschuiven zodat er niets beschadigd raakt. Ik haal de relingen van de trap naar binnen, doe de lichten uit en schakel de wifi uit. Ik schrijf bij iedere leerling een stukje in het logboek en zet voor de eerste volgende schooldag een dagplanning klaar zoals ik eerder heb verteld. Voor de kleuters zorg ik dat de observaties in MijnKleutergroep up-to-date zijn en ik upload het overdrachtsformulier met aangeboden activiteiten van deze week.

Wil je meer weten of zien rondom het werken bij Stichting Rijdende School? Volg mij op Instagram via @juf.nena waar ik je graag een inkijkje geef in mijn werkdagen.