Heb je ooit een klas vol leerlingen gezien die zó betrokken zijn dat ze bijna vergeten dat ze aan het leren zijn? Dat is het magische moment waarop intrinsieke motivatie tot leven komt. Maar hoe krijg je dat voor elkaar in jouw klas? Spoiler alert: thematisch gericht onderwijs is hier de geheime superkracht! Toch hebben ook veel leerkrachten wat twijfels! Ik werk toch al met een thema? Maar hoe moet dat dan met het halen van de doelen van de methodes? En hoe plan je dit in op je rooster? In deze blog vertelt Suzanne Born, ambassadeur bij Junioruniversiteit en leerkracht op Kindcentrum de Molenwerf, over wat thematisch onderwijs is en waarom je dit zou moeten doen.
Werken met thema’s of thematisch onderwijs?
In het onderwijs vliegen de termen “werken met thema’s” en “thematisch gericht onderwijs” je om de oren. Maar zijn die twee eigenlijk niet gewoon hetzelfde? Nou, nee! Ze lijken op elkaar, maar er is een belangrijk verschil dat je wilt kennen als je je lessen boeiender en effectiever wilt maken. Werken met thema’s betekent dat je een specifiek onderwerp centraal stelt voor een bepaalde periode. Al je lessen en activiteiten koppel je aan dat onderwerp maar de vakken geef je los van elkaar. In de taalles lees je misschien een verhaal over het thema, terwijl je in de rekenles sommen maakt met een ander onderdeel van het thema. De rode draad is het thema, maar de vakken blijven netjes gescheiden.
Thematisch gericht onderwijs gaat een flinke stap verder. Hier laat je niet alleen de verschillende vakken aansluiten bij een thema, maar integreer je ze tot één samenhangend geheel. Je gooit de traditionele scheidingslijnen tussen vakken overboord en laat de kinderen bijvoorbeeld een project doen waarin taal, rekenen, en natuurkunde natuurlijk samenkomen. Op deze manier krijgen ze een diepere, geïntegreerde kijk op het onderwerp.
Samengevat, werken met thema’s biedt structuur en variatie en een snufje creativiteit in het lesprogramma, terwijl thematisch onderwijs gericht is op het ontwikkelen van bredere, geïntegreerde vaardigheden en een dieper begrip van complexe onderwerpen, alles komt samen tot één geheel.
Wil je ook nog lezen over thematiseren? Kleuteruniversiteit ambassadeurs Maartje en Arina schreven eerder een blog over thematisch onderwijs en thematiseren.
Thematisch onderwijs een booster voor de motivatie
Bij thematisch onderwijs passen alle vakken naadloos in elkaar rond één inspirerend thema. Opeens voelt het leren niet meer als een verplichting, maar als een ontdekkingsreis. En dit doet toch echt iets met de motivatie:
-Leren vanuit nieuwsgierigheid
Kinderen zijn van nature nieuwsgierig. Door thema’s te kiezen die aansluiten bij hun interesses, trigger je hun nieuwsgierigheid en zet je hen aan tot het stellen van vragen. Ze willen niet alleen weten wat, maar vooral waarom. En dat is waar het echte leren begint.
-Eigen inbreng en autonomie
Niets motiveert kinderen meer dan het gevoel dat ze zelf mogen bepalen wat en hoe ze leren. In thematisch onderwijs geef je ze de vrijheid om zelf onderzoek te doen en hun creativiteit in te zetten. Ze zijn dan niet meer passieve luisteraars, maar actieve ontdekkers.
-Samenwerken
Hoe leuk is het als de klas samenwerkt aan een groter geheel, denk aan: het bouwen van een maquette van een middeleeuwse stad of het maken van een documentaire over duurzaamheid? Deze gezamenlijke projecten geven kinderen een doel dat groter is dan een cijfer. Ze leren niet alleen van de inhoud, maar ook van elkaar.
-Betekenisvol leren dat blijft hangen
Wat kinderen leren in een thematisch project heeft betekenis voor hen. Ze zien hoe alles wat ze leren direct in de echte wereld toepasbaar is. Dit zorgt ervoor dat ze hun kennis niet alleen beter onthouden, maar ook begrijpen waarom die kennis belangrijk is.
Thematisch gericht onderwijs helpt je om die intrinsieke motivatie naar boven te halen, zodat leren voor de kinderen geen klus meer is, maar een avontuur. Door in te spelen op hun nieuwsgierigheid, hen autonomie te geven en ze samen te laten werken aan betekenisvolle projecten, creëer je een klaslokaal waar leren niet alleen effectief en leuk is.
Maar hoe dan?
Je bent inmiddels zelf gemotiveerd om aan de slag te gaan om je klaslokaal een plek te maken waar leren een avontuur wordt. Maar als je er net mee begint kan dit best overweldigend zijn. Zo pak je het aan:
Stap 1: Start met een thema dat de kinderen boeit én waar je zelf ook enthousiast over bent. Kies een thema dat groot genoeg is om verschillende vakken bij te betrekken, maar niet zo breed dat je door de bomen het bos niet meer ziet.
Tip! Vraag de kinderen om mee te denken. Waar liggen hun interesses? Wanneer zij mee mogen denken over het onderwerp heb je al een stukje intrinsieke motivatie te pakken.
Stap 2: Maak een plan welke vakken je kan integreren. Dit is het creatieve deel; hoe kan je verschillende vakken in het thema betrekken. Schrijf op welke onderwerpen binnen elk vak aansluiten op je thema. Dit wordt je leidraad voor de komende weken en zorgt ervoor dat je niet halverwege strandt zonder ideeën.
Stap 3: Voorbereiding is het halve werk. Je hebt je onderwerp en je plan, nu is het tijd om zelf goed in je onderwerp te duiken. Verzamel inspirerende materialen die passen bij het thema. Denk aan boeken, videos, websites en materialen. Een expert in de klas of een bezoek brengen aan een locaties passend bij het thema helpt enorm bij de betrokkenheid.
Stap 4: Laat het los! Ik denk de grootste angst voor vele leerkrachten. Het grote voordeel van thematisch werken is dat het ruimte biedt voor creativiteit en autonomie. Geef de kinderen de kans om zelf ideeën aan te dragen en het project op hun eigen manier in te vullen. Hoe meer ze zelf mogen ontdekken, hoe enthousiaster ze worden.
Stap 5: Hebben de kinderen zich helemaal ondergedompeld in het thema en hard gewerkt? Sluit het project dan feestelijk af. Organiseer een tentoonstelling, presentatie of zelfs een ‘museum’ waarin ze hun werk aan elkaar of aan ouders kunnen laten zien. Dit geeft niet alleen een mooie afsluiting, maar motiveert ze ook voor het volgende thema.
Stap 6: Vergeet niet om samen met je leerlingen terug te kijken: wat ging goed? Wat hebben ze geleerd? En wat zou de volgende keer nóg beter kunnen? Reflectie is superbelangrijk om te blijven groeien.
Het lijkt misschien spannend om over te schakelen naar thematisch werken, maar onthoud: je hoeft niet meteen alles perfect te doen. Begin klein! Het is vast en zeker even wennen maar het brengt zoveel enthousiasme en betrokkenheid in de klas. Je ziet dat kinderen verbanden leggen, samenwerken aan een doel en ontdekken hoeveel ze eigenlijk al kunnen.
Dus: waar wacht je nog op? Ga op zoek naar je eerste thema, zet je creatieve pet op, en geniet van de enthousiaste gezichten als jouw klas écht met plezier aan het leren is.