Inspiratieblog: Werken met een breed thema

Meriël Bouwman is leerkracht op basisschool Sint Jan in Breezand en ambassadeur van Junioruniversiteit. Sinds dit schooljaar geeft zij les aan groep 3. In deze blog vertelt ze over hoe zij werkt met brede thema’s.

Sinds een aantal jaar zijn wij met onze school gestart met de methodiek LIST (Lezen is Top), een methodiek voor technisch lezen. Sinds vorig schooljaar werken we met de bijpassende methodiek DENK voor begrijpend lezen. Bij deze methodiek wordt er gewerkt vanuit boeken en teksten. De methodiek staat voor ‘lezen met begrip en plezier en kennis opbouwen door te lezen’. Om het lezen betekenisvol te maken werken we vanuit thema’s. Bij LIST en DENK wordt gewerkt vanuit brede thema’s, dus geen smal thema zoals de bakker, maar een breed thema zoals wat eet en drink jij?

Brede thema’s

Voor ons was dit een verandering van kijk op thema’s. Voorheen hadden wij smalle, concrete thema’s. Nu proberen we een thema te zoeken die je uit meerdere kanten kunt bekijken. Als je bijvoorbeeld kiest voor het thema restaurant denk je direct aan verschillende soorten restaurants, maar niet meteen breder aan eten en drinken, gezond en ongezond eten, etc. Vanuit de methodiek van LIST word je gedwongen breder te denken en een overkoepelend thema te nemen, bijvoorbeeld: het thema ’Eet en drink smakelijk’. Dan denk je aan eten en drinken in de breedste zin van de woord, en kun je ook denken aan de plekken wáár je kunt eten en drinken. Natuurlijk kan dit bij smallere thema’s ook wel, maar het gebeurt niet automatisch.

Waarom kiezen voor een breed thema?

We willen graag dat kinderen begrip opbouwen. Achtergrondkennis is belangrijk, maar begrip is nog belangrijker. Begrip is een stapje verder dan alleen kennis hebben van iets. Voor begrip zijn verbindingen in de hersenen nodig. Als je een thema vanuit meerdere perspectieven bekijkt en je meer onderwerpen aan bod stelt, kunnen kinderen deze verbindingen in de hersenen opbouwen. Je kunt de kinderen er bewust van maken dat je thema niet helemaal los staat maar dat er verbindingen zijn. Ook de (prenten)boeken die ik tijdens een thema aanbiedt hebben verbinding met elkaar en met het spel in de klas. Bijvoorbeeld tijdens het thema groeien: In het boek van Rikki wordt bijvoorbeeld uitgelegd dat je in de groentetuin bordjes moet neerzetten bij de plek waar je iets hebt gezaaid. Dit is dan weer een nieuwe spelimpuls voor in de hoek. De kinderen gaan aan de slag met het maken van naambordjes. Er wordt bedacht dat we zelf ook wel echt iets kunnen zaaien in de zandtafel. Ook daar moeten naambordjes bij. Daarna heb ik ook een verhaal uit het boek ‘Alle verhalen van Kikker en Pad’ gelezen. Dit verhaal ging over de tuin. Hierin komt heel duidelijk naar voren dat Pad geduld moet hebben, omdat na het zaaien van de zaadjes het even duurt voordat er bloemen groeien. De kinderen leggen al snel zelf de link tussen het verhaal van Kikker en Pad en het wachten op de bloemen in onze zandtafel. “We moeten nog meer geduld hebben, ze groeien nog niet.” Ook in het spel hoor ik dit terugkomen.

Brede thema’s in de hele school

Momenteel werken we met de gehele school aan dezelfde thema’s. Doordat dit brede thema’s zijn kunnen alle groepen er op hun eigen manier hun ei in kwijt. Zo hebben wij voor de zomervakantie gewerkt met het thema ‘wat een water!’ Dit thema heeft in alle bouwen/groepen een eigen uitwerking. De onderbouwgroepen hebben vooral gewerkt over onderwater dieren, omdat dit de interesse van de kinderen had. In de bovenbouwgroepen werd er bijvoorbeeld gewerkt over de waterkringloop en de scheepvaart. Zo werken we met de hele school over hetzelfde thema, maar heeft het in iedere groep/bouw een andere uitwerking.

Stappenplan voorbereiding thema

Stap 1: Bepalen van een breed thema.

We zoeken een thema waar we meerdere kanten mee op kunnen.

Stap 2: Brainstormen

We starten als leerkrachten met onze eigen brainstorm. Welke associaties hebben we allemaal bij dit thema? We proberen hier heel open te denken en noteren alles wat in ons opkomt. We ordenen onze associaties en bepalen welke essentiële richtingen we met ons thema op willen gaan.

Stap 3: Bepalen wat we de kinderen willen leren

We bepalen vanuit de essentiële richtingen wat we de kinderen willen leren bij dit thema.

Stap 4: Boeken zoeken bij de essentiële richtingen

Hier kijk ik altijd welke projecten/materialen van Junioruniversiteit ik kan gebruiken. Ook gebruik ik in groep 3 nog geregeld projecten van Kleuteruniversiteit. Wanneer we dit hebben gedaan kiezen we met elkaar een aantal hoofdboeken die we gaan aanbieden in de klassen. Wij kiezen vaak voor twee á drie hoofdboeken per thema. Per klas kan het verschillen welke andere boeken er nog bij worden gekozen. We maken een mix van informatieve boeken, voorleesverhalen en prentenboeken.

Stap 5: Toevoegen van spel

De projecten van Junioruniversiteit helpen hier bij, want in bijna ieder project worden ideeën voor de hoeken aangegeven.

Ingaan op de behoeftes van de kinderen

We kiezen een startrichting die we op willen met het thema, maar kijken ook waarmee de kinderen komen. Het aanbod sluiten we daar dan op aan. Nadat ik het thema in de klas heb geopend, doe ik ook met de kinderen eerst een brainstorm en kijk ik wat er leeft bij de kinderen.

Zo heb ik voor het thema wat een water gekozen om te starten met het Kleuteruniversiteit projec ‘onder water’ passend bij het boek ‘Wilde dieren van de oceaan’. De eerste weken van het thema stond dit boek centraal en hebben we met dit project gewerkt. Van Junioruniversiteit had ik bij dit thema het project de haven kunnen gebruiken, alleen lag de interesse van de kinderen minder bij dit onderwerp.
Na de brainstorm en de startactiviteit van het project kies ik samen met de kinderen wat we kunnen gaan spelen in de hoeken. Bij het thema wat een water werd geopperd om een aquarium te maken. Meerdere kinderen waren daar al wel eens geweest. Samen hebben we de hoek ingericht. De kinderen namen spullen mee van huis en samen maakten we materiaal zoals entreekaartjes. Zo ontstaat er spel dat past bij het thema én vanuit de kinderen komt.

Tijdsduur

Wij trekken voor onze thema’s een langere periode uit, van vakantie tot vakantie. Dat houdt in dat ik na het uitvoeren van dit project nog tijd over heb om de andere richtingen binnen het thema aan te bieden. Op dat moment kijk ik waar de interesse van de groep ligt en waar ik bij kan aansluiten. Aan het einde van het schooljaar kwam de zomer in beeld en hebben wij gewerkt over de zomer, met waterplezier als uitgangspunt. Als we die keuze hebben gemaakt kijk ik of ik nog een project erbij ga gebruiken of dat ik uit verschillende projecten en pakketten materiaal erbij pak. Het kan dus zo zijn dat ik een project niet van a tot z volg, maar dat ik meerdere projecten met elkaar combineer en eruit pak wat ik nodig heb.

Methodes?

Tijdens het lezen van deze blog heb je misschien gedacht ‘Waar zijn de methodes in dit verhaal?’ Dat kan ik goed begrijpen. Wij gebruiken de leesmethode Lijn 3, maar volgen de methodiek van LIST, dat houdt in dat wij wel wat materialen van Lijn 3 gebruiken, maar de methode niet als leidraad volgen. De thema’s van Lijn 3 volgen wij dus ook niet. Bij het lezen zoeken we naar teksten die passen bij het thema of schrijf ik zelf een tekst die past bij het thema. We maken wel gebruik van de werkboeken, maar ook deze volgen we niet helemaal. Regelmatig worden opdrachten vervangen. De opdrachten die de kinderen wel in het werkboek maken passen dus niet bij het thema van de klas. De kinderen hebben hier geen last van.

Voorbeelden brede thema’s

Voor het komende schooljaar liggen onze brede thema’s al vast. Ik heb voor zover mogelijk ook al gekeken welke projecten van Junioruniversiteit bij mijn thema’s passen. Er komen dit schooljaar nog meer nieuwe projecten van Junioruniversiteit, mijn planning is dus nog niet helemaal definitief.

Periode	Thema	Projecten Junioruniversiteit
Start schooljaar – eerste 3 weken	Gouden weken	Emoties en het brein
tot de herfstvakantie	Giga groen	Actiebladen Gi-ga-groen
herfst – kerstvakantie	Ik vier, hoe vier jij?	Wereldfeesten
kerst – voorjaarsvakantie	Dichter bij dieren	Wilde dieren
voorjaar – meivakantie	Lekker in je lijf!	Ziek zijn
mei – zomervakantie	Ik ga op reis en neem mee!

Ik hoop dat je na het lezen van dit blog ook geïnspireerd bent om te gaan werken met brede thema’s. Heb je na het lezen van deze blog nog een vraag kun je deze altijd aan mij stellen. Je kunt mij vinden op Instagram als @jufmeriel. Op Instagram neem ik je geregeld mee mijn groep in.