Inspiratieblog: automatiseren van letters met Letterstad

Agnes Dijkstra (@juf_agnes) is werkzaam op een school in Oude Pekela en ambassadeur bij Junioruniversiteit. Na jarenlang werkzaam te zijn geweest in een kleuterklas, werkt ze sinds een aantal jaar in een groep 3. Na deze wisseling liep ze tegen dingen aan; waaronder het geven van de leesles. In een eerdere blog heb ik uitgelegd hoe ik mijn leesles heb aangepast. Deze blog vertel ik jullie hoe ik Letterstad verwerk in mijn lessen. 

Nadat ik gewend was aan het werken in en met groep 3, begon het toch te kriebelen. Waar was dat spelenderwijs leren gebleven? De manier van leren die de kinderen zo gewend zijn van de kleuterklas? Ik miste dit erg tijdens mijn leeslessen en ben zelf gaan kijken hoe ik dit kon verweven. Uiteindelijk kwam ik bij Letterstad terecht; een pakket van Junioruniversiteit waarmee je kunt oefenen met de aangeboden letters.

Rode draad

Letterstad is ontwikkeld om te zorgen voor herhaling van de aangeboden letters in groep 3. Deze herhaling is zo belangrijk, omdat deze letters dan worden opgeslagen in het langetermijngeheugen. Een geautomatiseerde letterkennis is essentieel om tot vlot en nauwkeurig lezen te komen. Het pakket bevat 12 spellen om spelenderwijs aan de slag te gaan en bevat een rode draad die de kinderen meeneemt in de avonturen van buschauffeur Bram uit Letterstad. Bij elke activiteit beleeft Bram weer een ander avontuur. De rode draad hoeft niet gevolgd te worden; de activiteiten zijn prima los inzetbaar en naast elke methode te gebruiken.

Differentiatie

De activiteiten zijn in te zetten op verschillende niveaus, dit maakt het makkelijk om te differentiëren. Volg je de instructies van de activiteiten, dan bied je de kinderen het basisaanbod. Je kunt de letterkennis uitbreiden door letters aan te bieden die pas later in het jaar aan bod komen. Of je kiest er juist voor om de letters aan te bieden die moeilijk beklijven. Daarnaast kun je kinderen prima zelf laten kiezen welke letters ze willen gebruiken tijdens het spelen. Zo maak je hen verantwoordelijk voor hun eigen leerproces en creëer je eigenaarschap. 

Letterstad in de praktijk

Een activiteit die altijd inzetbaar is, ongeacht welke type letters je al hebt aangeboden, is Verkeerslicht. 

Na een heerlijke vakantie begint de school weer en de kinderen worden door buschauffeur Bram opgepikt met de schoolbus. Maar in de ochtenden is het vaak druk op de weg en staan de stoplichten vaak op rood, waardoor ze lang moeten wachten. Omdat de kinderen hierdoor vaak te laat op school komen, oefenen ze in de bus alvast de aangeboden letters.

Beide spelers krijgen een verkeerslicht en een invulblad op eigen niveau. Daarnaast krijgen ze letterkaarten. Speler 1 pakt de letterkaarten en laat deze één voor één zien aan speler 2. Lukt het speler 2 om een letter binnen 3 seconden te noemen? Dan legt speler 1 deze op groen op het verkeerslicht. Duurt het te lang voordat de letter juist wordt benoemd, dan legt speler 1 deze op oranje. Wanneer speler 2 een letter niet kan benoemen, wordt deze letter door speler 1 op rood gelegd. Vervolgens wisselen ze van rol. Nadat beide spelers aan de beurt zijn geweest, pakken ze ieder hun invulblad en kleurpotloden in de kleuren van het verkeerslicht. Ze kleurden de letters in de overeenkomende kleuren van het verkeerslicht. 

Groot favoriet in mijn groep 3 is het spel Regenboog. 

Tijdens een ritje naar school zien de kinderen een regenboog. Buschauffeur Bram legt uit hoe deze is ontstaan. Op school willen een aantal kinderen de regenboog op papier kleuren, maar ze zijn de juiste volgorde vergeten. Help de kinderen om de regenboog met kleur te vullen. 

Het spelbord komt midden op tafel te liggen. Voor sommige kinderen is het handig deze te vergroten tot A3-formaat. Iedere speler krijgen een regenboogkaart, een set met wasknijpers en een regenboogkleurplaat. Bepaal van tevoren welke letters je wil oefenen. Ik heb gekozen voor de tweetekenklanken. Speler 1 rolt met de dobbelsteen en verzet zijn pion op het spelbord. Hij benoemt de letter in het vak waar zijn pion is terechtgekomen. De andere spelers controleren hem. Is het antwoord juist, dan zoekt hij een wasknijper met dezelfde letter en knijpt deze aan zijn regenboogkaart. Hij bekijkt in welke kleur de letter staat afgebeeld en kleurt met deze kleur een vakje op zijn regenboogkleurplaat. Vervolgens herhaalt speler 2 deze stappen. Eventueel een speler 3 en 4 ook. Het spel gaat door totdat één speler zijn regenboogkaart vol heeft.

Een activiteit die prima individueel inzetbaar is, is Post. 

Postbode Kees is een bekend persoon in Letterstad. Dagelijks bezorgt hij alle post bij de inwoners. Buschauffeur Bram neemt hem regelmatig mee in zijn bus, zodat hij niet zo ver hoeft te lopen. Nadat hij is afgezet, komt hij erachter dat hij in de verkeerde wijk staat. Help postbode Kees de weg naar de juiste wijk te vinden.

Geef de speler een doolhof, een letterdobbelsteen en een whiteboardstift. Leg de letterpost boven het doolhof. De speler rolt met de dobbelsteen en benoemt hardop welke letter hij ziet. Rolt hij een vraagteken, dan mag hij zelf een letter kiezen. Hij zoekt de letter in het doolhof en kleurt het vak in. Hij herhaalt dit totdat hij een weg van de postbode naar het huis heeft gemaakt. Als de speler een vak met een envelop tegenkomt, dan pakt hij de letterpost en leest dit hardop voor. 

Hoe zet je Letterstad in?

De activiteiten zijn goed inzetbaar tijdens een inloop of tijdens het werken in een circuit. Ik zet de activiteiten zelf regelmatig in als verwerking van de leesles. Ook in de tweede helft van groep 3 zijn ze goed inzetbaar. Er is namelijk ook gedacht aan clusters, zoals sch- en -ng. Daarnaast heb ik gemerkt dat het voor sommige kinderen goed is om de letters te blijven herhalen om tot automatisering te komen. Een deel van de activiteiten kun je ook individueel spelen, waardoor ze prima inzetbaar zijn tijdens momenten van verlengde instructie en/of extra ondersteuning. Zoals het spel Post. Doordat er mogelijkheid is tot differentiëren, zijn de activiteiten vaker inzetbaar en met verschillende letters. Ik kijk naar wat het individuele kind of de groep op dat moment nodig heeft en sluit daarbij aan met het juiste spel. 

Ik hoop dat je na het lezen net zo enthousiast bent geworden als ik en de kinderen in mijn groep en dat je het wil gaan proberen in de klas. Het is zeker een fijne aanvulling voor je leesonderwijs.