Inspiratieblog: creatief schrijven in groep 3

Meriël Bouwman is leerkracht op basisschool Sint Jan in Breezand en ambassadeur van Junioruniversiteit. Ze geeft les aan groep 3. In deze blog vertelt ze hoe ze creatief schrijven toepast in haar groep.

Wij werken op school met de methodiek LIST (lezen is top) voor aanvankelijk en technisch lezen. Een van de onderdelen bij LIST in groep 3 is creatief schrijven. Het is de bedoeling dat de kinderen ervaring opdoen met het maken van hun eigen schrijfproducten. Wij starten vanaf de eerste week in groep 3 met creatief schrijven en eigenlijk al eerder, want ook in de kleutergroepen wordt er gewerkt met creatieve schrijfopdrachten.

De schrijfontwikkeling, hoe zit het ook alweer?

Bij jonge kinderen verloopt de schrijfontwikkeling in de meeste gevallen volgens de volgende fases:
– Kinderen tekenen wat ze bedoelen.
– Kinderen gaan krabbelen en doen alsof ze schrijven.
– Kinderen krabbelen met tekens die meer weg hebben van letterachtige vormen.
– Kinderen gebruiken één of enkele letters van het woord.
– Invented spelling: in deze fase schrijft het kind een woord zoals hij dit hoort.
– Fonetische fase: de kinderen kennen alle letters en kunnen deze combineren.

Bij de start van groep 3 zul je meestal kinderen treffen die één of enkele letters van een woord kennen en kinderen die in de fase van invented spelling zitten. Bij het creatief schrijven gaat het om het schrijven, we letten nog niet op de spelling. Het is niet goed of fout.

Hoe ziet dit er in de praktijk uit?

In mijn klas krijgen de kinderen vanaf de start van groep 3 minimaal één keer in de week een gerichte opdracht rondom creatief schrijven. Deze opdracht past bij de letter die geleerd is of bij het thema. Naast de gerichte opdrachten zijn er in de klas ook nog genoeg andere mogelijkheden om zelf te schrijven. Ook dit valt onder creatief schrijven. De verschillende opties die ik aanbied zijn:
Op een wisbordje schrijven over het weekend Hier is een foto van
– Schrijven op de magnetische letterborden
– Verhalen typen op de computer
– Met losse letters woorden vormen
– Stempelen
– Schrijven

In het begin van het schooljaar schrijven veel kinderen losse woorden, langzaamaan worden dit korte zinnen, tot er langere verhalen worden geschreven. Ik help de kinderen met het analyseren van een woord: wat hoor je eerst? In de klas heb ik altijd alle letters aan de muur hangen, ook die nog niet aangeboden zijn. Zo kunnen de kinderen de klanken die ze niet kennen opzoeken. Ook kunnen ze elkaar helpen met het aanwijzen van een klank. Zo af en toe schrijf ik woorden voor op een papier, maar meestal steek ik tijd in het begeleiden van het analyseren van een woord, omdat de kinderen daar veel van leren. Ze leren hoe een woord is opgebouwd en het is goed voor het leren van de klanktekenkoppeling.

Teruglezen en reflecteren

Teruglezen van het eigen product is daarnaast ook een belangrijke vaardigheid om te oefenen. Vergeten woorden worden aangevuld, dubbele woorden worden geschrapt en kinderen horen zelf wat er nog mist. Tijdens het teruglezen van de eigen tekst help ik en stel ik vragen over de geschreven tekst. Ik zorg voor positieve feedback, ik let (zeker in het begin van groep 3) niet te veel op de correcte schrijfwijze, de kinderen mogen fonetisch schrijven, maar ik wijs hen bijvoorbeeld wel op spiegelingen van de b en d. Zodra zij een spellingsregel hebben geleerd, let ik daar wel op. Bij het bespreken laat ik door vragen te stellen hen vaak zelf ontdekken wat er anders zou moeten. Ik vind het belangrijk ze durven te schrijven, ik streep dus niet met een rode pen, maar ben actief met het kind aan het reflecteren op zijn of haar proces. Later in het schooljaar, als ze meer kunnen lezen, laat ik ze ook elkaars teksten teruglezen en elkaar feedback geven.

Voorbeelden van creatieve schrijfopdrachten

Ik koppel de schrijfopdrachten aan de thema’s of gebeurtenissen in de klas of aan boeken die we lezen. Een leuke vorm van creatief schrijven is een verhaal voorlezen, stoppen met lezen en de kinderen laten voorspellen hoe het verhaal verder gaat. Zo was ik eens een verhaal van Superjuffie aan het lezen, ik stopte op het moment dat Superjuffie wegvloog om een dier te gaan helpen. Welk dier dit was, dat wisten we nog niet. Het is fantastisch om te zien wat de kinderen verzinnen en om de verhalen met de klas te lezen. Zo luisteren ze naar de elkaars resultaten. Bij de creatieve schrijfopdrachten die ik maak, zorg ik altijd voor ruimte voor een tekening bij het geschreven stuk tekst. Vaak tekenen ze eerst wat ze willen vertellen en schrijven ze daarna woorden of zinnen erbij. Een tekening geeft de mogelijkheid om op een verhaal te komen en het geeft houvast bij het schrijven. Ook gebruik ik de liniëring van de schrijfmethode die wij gebruiken op school.

Creatief schrijven in de hoeken

Ook in de speelhoeken zorg ik voor genoeg opties om te schrijven. De kinderen passen het schrijven functioneel toe, daardoor krijgt het nog meer betekenis. Voorbeelden zijn naamborden van een winkel, een museum en de bijbehorende voorwerpen en producten. Het schrijven van bestellingen in een restaurant of het schrijven van afspraken in een agenda. Bij het thema restaurant hebben we met elkaar een menu gemaakt, door iedereen een gerecht te laten tekenen en schrijven. De kinderen zien hun schrijfproducten terug en kunnen deze gebruiken in het spel. Ook in de bouwhoek wordt geregeld potlood en papier gepakt om naamborden bij een bouwwerk te hangen.

Ik hoop dat je na het lezen van deze blog ook geïnspireerd bent om te starten met creatief schrijven. Heb je na het lezen nog een vraag, kun je deze altijd aan mij stellen. Je kunt mij vinden op Instagram als @jufmeriel.