Inspiratieblog: Geef rekenen een boost met een rekencircuit

‘Er komt geen einde aan mijn rekenles.’ ‘Ik kan niet alle kinderen de stof op hun niveau aanbieden’. ‘Hoe moet ik kinderen de rekenstof laten automatiseren?’ Herken je jezelf in één of meerdere uitspraken over je eigen rekenonderwijs, lees dan verder. Wellicht geef jij je rekenlessen binnenkort een boost. Agnes Dijkstra is werkzaam in groep 3 op KC Hendrik Wester in Oude Pekela. Daarnaast is ze ambassadeur van Junioruniversiteit. In deze blog vertelt ze hoe je het werken in circuitvorm kunt inzetten in je rekenonderwijs.

Vorig jaar waren de gedachten die ik hierboven beschrijf mijn eigen gedachten als ik mijn rekenlessen had afgerond. Naast meerdere niveauverschillen had ik ook te maken met flinke verschillen in tempo van kinderen. Na input van een onderwijsadviseur op het gebied van rekenen, besloot ik om mijn lessen in circuitvorm te gaan geven in mijn groep 3. Hierover schreef ik eerder een blog. Het werken in circuitvorm verloopt zo goed en fijn, dat ik interesse wekte bij midden- en bovenbouw collega’s en anderen in het werkveld. Het werken met een rekencircuit is ook prima in een midden- en bovenbouwgroep uit te voeren; juist in deze groepen, aangezien het niveau van de kinderen dan zo uiteenlopend kan zijn. Door te gaan werken in een rekencircuit kun je ieder kind op zijn of haar eigen niveau lesstof aanbieden. Ik leg je in deze blog graag uit hoe je het werken in een rekencircuit kunt inzetten tijdens je lessen.

Methode

Op de school waar ik werk, werken we vanaf groep 3 met de methode Wereld in getallen 5. Deze methode heeft voor de papieren versie een werkboek met twee kanten; een leskant en een takenkant. In de leskant werken de kinderen aan de aangeboden lesstof van die dag en week. In de takenkant wordt lesstof van het vorige blok herhaald en werken kinderen dus aan eerder aangeboden lesdoelen. Per week worden er twee lesdoelen aangeboden; één lesdoel per twee dagen. Op de vijfde dag worden de twee doelen getoetst; wat begrijpt het kind en wat nog niet.

Indeling van de groepen

Voor een rekencircuit verdeel je de kinderen onder in drie groepen; zorg, basis en plus. De kinderen die tijdens de rekenlessen verlengde instructies krijgen of meer tijd nodig hebben om de lesstof eigen te maken, komen in de zorggroep. De kinderen die na de instructies zelfstandig aan de slag kunnen, plaats je in de basisgroep. En de kinderen die weinig tot geen instructie nodig hebben, zitten in de plusgroep. Onze methode maakt binnen de laatste groep een onderverdeling. De compact basis en de compact plus. De compact basisgroep zijn de sterke rekenaars. Zij maken alleen de instructiesommen en de fast forward sommen. Dit zijn de sommen waarin de lesstof wordt aangeboden, maar waar er meer wordt verwacht van de kinderen. De compact plus groep is de groep waarvan je weet dat ze de lesstof al kunnen maken, voordat je instructie hebt gegeven. Deze groep kinderen gaat bij ons zelfstandig door de blokken heen, zodat ze tijd over houden voor het maken van pluswerk. Ook dit zit in het circuit verwerkt. Zij werken zelfstandig het hele werkboek door op het moment dat ze in het cicruit bij het onderdeel verwerken zitten. Dit doen ze alleen op een sneller tempo dan de rest van de klas.

Werkwijze circuit

Mijn rekencircuit bestaat uit vier onderdelen:

Instructie van de leerkracht aan de instructietafel
Verwerking van deze instructie
Werken in de taken kant van het werkboek
Automatisering

Aan elk onderdeel werken de kinderen vijftien minuten. Dit kun je, als je net start met het werken in rekencircuits, langzaam opbouwen. Dit zal sneller gaan dan je denkt, kinderen zijn immers gewend aan de methode en hoeven alleen maar te wennen aan de nieuwe manier van werken.

Hieronder volgt een schema met daarin de volgorde van het doorlopen van het rekencircuit voor elke groep.

	Instructie	Verwerking	Taken	Automatisering
Ronde 1	Zorg	Plus		Basis
Ronde 2	Basis	Zorg	Plus
Ronde 3		Basis	Zorg	Plus
Ronde 4	Plus		Basis	Zorg

De zorggroep volgt het circuit in de aangegeven volgorde. Deze groep plan ik ook bewust aan het begin van het rekencircuit. Soms heb je iets meer tijd nodig om deze groep instructie te geven. Loopt deze instructie uit, dan heb je de rest van het rekencircuit nog om deze uitlooptijd weg te werken.Dit doe je dan door de ene ronde iets langer te maken dan de andere ronde. De basisgroep krijgt als tweede de instructie en de plus groep pas als laatste. Deze groep geef je een dag van te voren instructie; je kunt immers niet altijd aan de slag met je rekenwerk zonder eerst instructie gehad te hebben. Voor de start van het blok zul je op een ander moment deze instructie moeten geven. Ik toets de plus groep vaak voorafgaand aan een nieuw blok. Zo weet je wat ze zonder instructie zelfstandig kunnen maken en bij welk doel ze nog hulp nodig hebben. In een bovenbouw groep zou je de kinderen dit ook zelf in kunnen laten vullen, in het kader van eigenaarschap. Bij onze methode zijn hier handige schema’s voor gemaakt.

Doordat je drie groepen hebt, maar werkt met vier onderdelen, ben je als leerkracht een ronde van het circuit geen instructie aan het geven. Op dat moment kan je je rondje door de klas lopen en kinderen aansturen op hun werk. Vaak kijk ik dan ook meteen de schriften na.

Invulling automatiseringsoefeningen

Als je als leerkracht nieuwe leerdoelen hebt aangeleerd, wil je dat kinderen dit gaan memoriseren en automatiseren. Hiervoor moeten kinderen veelvuldig oefenen. Hier kun je tijdens het onderdeel automatisering invulling aan geven. Dit onderdeel kun je prima in spelvorm aanbieden. Je zou daarvoor chromebooks/I-pads in kunnen zetten, maar hoe leuk is het als ze in de midden- en bovenbouwgroep een spel mogen spelen. Denk hierbij aan drempelspellen, smartgames, 999 games en rondje rekenspel. Maar ook de spellenpakketten van Junioruniversiteit zijn hier goed bij in te zetten. Schat van tevoren goed in of de kinderen instructies nodig hebben voor het uitvoeren van het spel. Moeten ze eerst nog handleidingen lezen voordat ze een spel uit kunnen voeren, dan gaat dit van hun tijd om het spel te spelen af.

Ervaringen

Ik merk echt aanzienlijk verschil sinds ik mijn rekenonderwijs in circuitvorm aanbied. Daarnaast heb ik collega’s meegekregen in deze manier van werken en merken ze meerdere voordelen aan deze manier van werken. Het grootste verschil is dat je kinderen nu meer ‘ziet’. Zo zie je veel sneller hoe een kind op het antwoord komt. Hierdoor kun je meteen anticiperen; als dit niet de juiste manier is of het antwoord is fout, speel je hier veel sneller op in. Daarnaast bied je ieder kind instructie op zijn of haar eigen niveau en differentieer je op tempo. Door het werken in circuitvorm kun je hier veel beter op inspelen; de groep is immers veel kleiner.

Maar ook aan de kinderen merk ik verschil. Ieder kind is een uur lang actief aan het rekenen, op verschillende manieren. Je merkt meer betrokkenheid bij de kinderen, doordat je makkelijker kunt differentiëren.En het allerbelangrijkste; ze zijn enthousiast. Dit zorgt natuurlijk voor nog meer betrokkenheid en plezier in het leren rekenen.

Ik hoop dat ik je heb kunnen inspireren met mijn blog om je eigen rekenonderwijs een boost te kunnen geven. Heb je na het lezen nog vragen, dan kun je deze zeker aan mij stellen. Ik ben op Instagram te vinden als @juf_agnes.